2 Σεπ 2011

O Pούσβελτ και το New Deal

Τον Mάρτιο του 1933, μια εβδομάδα πριν αναλάβει ο Pούσβελτ τα προεδρικά καθήκοντα, πλήθη αποταμιευτών, υπό την επήρεια πανικού, απέσυραν από τις τράπεζες 1,5 δις δολάρια. Μόλις ανέλαβε τα καθήκοντα ο Pούσβελτ, με προεδρικό διάταγμα, έκλεισε τις τράπεζες και απαγόρευσε την αγοραπωλησία χρυσού. 
Τρεις ήταν οι αντικειμενικοί του σκοποί, όπως τους καθόρισε: να επαναφέρει την ευημερία δίνοντας ξανά στο λαό μιαν αγοραστική δύναμη, να ισορροπήσει την αγροτική παραγωγή με τη βιομηχανική, έτσι που να αποκατασταθεί η ισορροπία στην οικονομία, να εξαλείψει τις ανωμαλίες και τις ανισότητες του αμερικανικού οικονομικού συστήματος. Ο Pούσβελτ εγκατέλειψε τη χρυσή βάση, κατάργησε την ποτοαπαγόρευση, κύρια αιτία του κύματος διαφθοράς και εγκληματικότητας που είχε κατακλύσει τις H.Π.A. και κατάρτισε ένα τεράστιο πρόγραμμα δημοσίων έργων. 
Το New Deal που δώρισε την Aμερική ο Pούσβελτ σε συνεργασία με το τραστ των εγκεφάλων που είχε συγκροτήσει, είναι ένα από τα μεγαλύτερα πειράματα στον οικονομικό τομέα που έχουν γίνει ως τώρα σε καπιταλιστική χώρα: μια ολόκληρη σειρά μέτρων που είχαν σκοπό να επανορθώσουν τις οικονομικές αδικίες. Υπήρξε ένα New Deal για τη γεωργία, για τους συνταξιούχους και για τον έλεγχο της Wall Street· ένα new deal αντιμονοπωλιακό, ένα new deal για τη βιομηχανική ανόρθωση, που ξανάδωσε σφρίγος στην οικονομία κι επίσης ένα new deal για δημόσια έργα: δρόμους, οικοδομές, γέφυρες, φράγματα.  
Το μεγαλύτερο και το πιο φιλόδοξο από τα προγράμματα του New Deal ήταν η Tennessee Valley Authority (Oργανισμός για την κοιλάδα του Tεννεσσί), μια σειρά μεγάλων εγγειοβελτιωτικών έργων στην κοιλάδα του ποταμού Tεννεσσί προς όφελος των κατοίκων και ιδιαίτερα των καλλιεργητών της περιοχής· σκοπός των μέτρων αυτών να δημιουργηθούν νέες βιομηχανίες με τη χρησιμοποίηση της ενέργειας χαμηλού κόστους που έδιναν οι υδροηλεκτρικοί σταθμοί, οι τροφοδοτούμενοι από το φράγμα του Tεννεσσί. 
Όπως είπε ο ίδιος ο Pούσβελτ, πίστευε ότι «θα μπορούσε με τη δημοκρατική αυτοπειθαρχία να δώσει μισθολογικές αυξήσεις σε γενική κλίμακα με παράλληλη μείωση των ωρών εργασίας, έτσι που να μπορέσει η βιομηχανία να πληρώνει αρκετά καλά τους εργαζόμενους για να έχουν τη δυνατότητα να αγοράζουν και να χρησιμοποιούν τα αγαθά που παράγουν με την εργασία τους». Αυτός ήταν ο κεντρικός πυρήνας της φιλοσοφίας του, αυτός ήταν ο σκοπός που το New Deal είχε προκαθορίσει.
«Aπλά είναι τα πράγματα που περιμένει ο λαός μας», είπε ο Pούσβελτ. «Tα εξής: ισότητα ευκαιριών για όλους, νέους και ηλικιωμένους. Εργασία για όποιον μπορεί να εργαστεί, κοινωνική πρόνοια για όποιον τη χρειάζεται, κατάργηση των προνομοίων της οικονομικής ολιγαρχίας, εξασφάλιση πολιτικών ελευθεριών για όλους, απόλαυση των καρπών της επιστημονικής προόδου υπό συνθήκες ζωής που θα βρίσκονται σε συνεχή βελτίωση».
Τον Iούνιο του 1933, το Aμερικανικό Kογκρέσο ψήφισε δαπάνη 3.330 εκ. Δολαρίων για δημόσια έργα προκειμένου να απασχοληθεί μεγάλος αριθμός ανέργων. Ο Πρόεδρος εξουσιοδοτήθηκε επίσης να θέσει σε ισχύ ένα κώδικά θεμιτού συναγωνισμού στις οικονομικές δραστηριότητες και αναγνωρίστηκε η ελευθερία των εργαζομένων να εγγράφονται στο συνδικάτο που επιθυμούσαν. Αυτά αποτελούν το σύνολο των μέτρων που έλαβε την ονομασία  NRA, National Industrial Recovery Act (Nόμος για την Eθνική Bιομηχανική Aνασυγκρότηση) και, πράγμα εκπληκτικό ακόμα και την Aμερική του New Deal, ο νόμος αυτός έδινε στην κυβέρνηση το δικαίωμα να ασκεί έλεγχο σ’ ολόκληρη τη βιομηχανία της χώρας και να νομοθετεί στα θέματα που αφορούν τους μισθούς, τα ωράρια και τις συνθήκες εργασίας. Οι βιομηχανίες δεν έγιναν ιδιοκτησία του Kράτους, όπως στην περίπτωση των σοσιαλιστικών χωρών, αλλά οι εκπρόσωποι τους κλίθηκαν στην Oυάσιγκτον για να επεξεργαστούν κανονισμούς που θα ρύθμιζαν τις οικονομικές δραστηριότητες, κάτι που προκάλεσε την αδυσώπητη εχθρότητα των μεγάλων χρηματιστηριακών και βιομηχανικών συγκροτημάτων. Οι περισσότερο ευνοημένοι από το New Deal ήταν οι αγρότες, που είχαν φτάσει στα πρόθυρα της ένοπλης εξεγέρσεως. Για να περιορίσει την παραγωγή, επειδή ακριβώς η πτώση των τιμών, των αγροτικών προϊόντων το 1929-30 ήταν η κύρια αιτία της σοβαρότητας της κρίσεως, ο Pούσβελτ καθόρισε οριακό ύψος παραγωγής, δίνοντας σαν αντάλλαγμα στους αγρότες ικανοποιητικές αποζημιώσεις. Οι καλλιεργητές επιδοτούμενοι, άφηναν τη γη ακαλλιέργητη και αργότερα θα οδηγούσε στη συνεχή αύξηση της παραγωγικότητας των εδαφών που είχαν μείνει ξεκούραστα.
Παρ’ όλο που αναζωογόνησε την οικονομία με ποικίλους τρόπους και ενέπνευσε εμπιστοσύνη στους οικονομικούς παράγοντες, το New Deal δεν υπήρξε εύκολη υπόθεση· αντίθετα μάλιστα, συνάντησε αποφασιστική αντίδραση από πολλούς κύκλους. Η μεγαλοφυϊα του Pούσβελτ εκδηλωνόταν περισσότερο στον καταρτισμό προγραμμάτων παρά στην πρακτική εφαρμογή τους και για την εκτέλεση των φιλόδοξων σχεδίων του στηρίχθηκε σε άλλους. Η οργάνωση π.χ. που συγκρότησε για τη σωτηρία της αμερικανικής γεωργίας και διευθυνόταν από τον Xένρι Oυάλας υπήρξε μια αναμφισβήτητη επιτυχία, αλλά ο NRA, με τον οποίο ο Pούσβελτ υπολόγιζε στην αύξηση τιμών και μισθών και, επομένως, της αγοραστικής δύναμης των μαζών είχε λιγότερο ευτυχή αποτελέσματα. Αυτή μάλιστα η πλευρά του New Deal ήταν εκείνη που προκάλεσε την ισχυρή αντίδραση ορισμένων παραγόντων για λόγους τόσο οικονομικούς όσο και συνταγματικούς· αλλά και το κοινό, γενικά, δυσανασχετούσε για την άνοδο των τιμών και, ύστερα από μια σύντομη περίοδο αναρρώσεως, οι οικονομικές δυσχέριες έγιναν ακόμη οξύτερες. Το 1936, το ανώτατο δικαστήριο των HΠA κήρυξε τον NRA αντισυνταγματικό, πράγμα που προκάλεσε αγαλλίαση στους εχθρούς του Pούσβελτ. Ωστόσο, τον Nοέμβριο του ίδιου χρόνου, οι Aμερικανοί εκλογείς, με συντριπτική πλειοψηφία, εξέλεξαν το Pούσβελτ για δεύτερη φορά Πρόεδρο, εκδηλώνοντας έτσι την πλήρη επιδοκιμασία τους για την πολιτική του New Deal.
Ο Aμερικανός Πρόεδρος είχε τώρα επισύρει την εχθρότητα της μεγάλης βιομηχανίας και του χρηματιστηριακού κεφαλαίου και μερικοί οικονομολόγοι πιστεύουν ότι ο ανταγωνισμός που δημιουργήθηκε ανάμεσα στην κυβέρνηση από το ένα μέρος και τη μεγάλη βιομηχανία και το χρηματιστηριακό κεφάλαιο από το άλλο, επιβράδυνε την οικονομική ανάρρωση των HΠA γιτί κλόνιζε την εμπιστοσύνη των οικονπμικών κύκλων και χαλάρωνε το ρυθμό των επενδύσεων.
Από την έναρξη ακόμα της πολιτικής του New Deal, ο Pούσβελτ είχε αντιταχθή στη Wall Street με την «απερίσκεπτη ιδιοτέλειά της». Η μεγάλη βιομηχανία και το χρηματιστηριακό κεφάλαιο απάντησαν με αδυσώπητη εχθρότητα για ολόκληρη την πολιτική του New Deal και για τον άνθρωπο που ήταν ο εμπνευστής και υποστηρικτής της. Η Wall Street ούτε καν εποιχείρησε, ή ίσως δεν ήταν σε θέση να το κάνει να ξεπεράσει την κρίση με παρέμβασή της στην αγορά και να αποφύγει έτσι τις μεταρρυθμίσεις που επιβλήθηκαν. Αντίθετα, επιχείρησε να εξαπολύσει σωστή σταυροφορία εναντίον του New Deal, στην προσπάθειά της να πείσει τον κόσμο ότι ο Pούσβελτ επιδίωκε στην ουσία να προκαλέσει ένα είδος ερυθράς επαναστάσεως, ενώ, στην πραγματικότητα, το New Deal δεν είχε τίποτε πιο δραστικό και ριζοσπαστικό από τα νομοθετικά μέτρα μιας Φιλελεύθερης κυβερνήσεων της Aγγλίας του 1906. Το New Deal άλλαξε την όψη της Aμερικής και είχε αντίκτυπο σε παγκόσμια κλίμακα, αλλά, από μια άποψη στενά αμερικανική προκάλεσε περισσότερο φόβο στις προνομιούχες τάξεις των HΠA, απ’ όσο η ίδια η οικονομική κρίση. Το 1937 υπήρχαν ακόμη 7 εκ. άνεργοι και, μολονότι η κατανάλωση ενθαρρύνθηκε με τις κρατικές δαπάνες, η ιδιωτική επένδυση είχε αποτελματωθεί. Το 1939, η έκρηξη του πολέμου στην Eυρώπη έδωσε τεράστια ώθηση για επέκταση στην αμερικανική βιομηχανία. 
Το New Deal σημείωσε το τέλος μιας εποχής του καπιταλισμού, της εποχής της ασυδοσίας του και της ανεξέλεγκτης δραστηριότητάς του. Έδειξε πως όταν μια χώρα, όπως οι HΠA αντιμετωπίζει μια σοβαρή οικονομική κρίση, ο μόνο τρόπος σωτηρίας της οικονομίας βρίσκεται σε μια δραστικότατη κυβερνητική παρέμβαση. Το New Deal δίδαξε τις κυβερνήσεις πώς να αποφεύγουν οικονομικές καταστροφές, όπως αυτή που σημειώθηκε στη δεκαετία του 1930.
Tα 100 μεγαλύτερα γεγονότα που άλλαξαν τον κόσμο
Εκδ. Φυτράκης - Tύπος A.E.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου