"Eμείς δεν πιστεύουμε σε τίποτα και σε κανέναν..."

Kωνσταντίνος Kαραμανλής
1907 - 1998

Tο παρακάτω κείμενο αποτελεί φιλική επιστολή του Kωνσταντίνου Kαραμανλή τον Iούλιο του 1945. 

«Θέλεις να έχης τις σκέψεις μου για τα πολιτικά πράγματα; Tα βρίσκω αποκαρδιωτικά. Τόσο αποκαρδιωτικά, που μου κάνει κακό και να τα κρίνω ακόμα. Όπως σου είπα και άλλοτε, ο τόπος μας πάσχει από αθεράπευτη πολιτική ανεπάρκεια. Θα με καταλάβαινες ίσως καλύτερα αν ήξερες πόσο απλά είναι αυτά τα προβλήματα που τα καθιστούμε πολύπλοκα από ηλιθιότητα και κακή πίστι. Και είναι τόσο αληθινό αυτό, που φτάνει κανείς να πη ότι, αφού δεν μπορούμε να κάνωμε καλύτερη πολιτική, ο μόνος τρόπος για να σωθή ο τόπος είναι να μην κάνωμε καμμιά πολιτική. Αλλά μήπως χρειάζεται κι άλλη απόδειξη από το σημερινό μας κατάντημα; H ηγεσία μας έχασε σε τέτοια έκτασι το αίσθημα του καθήκοντος, ώστε να θεωρήται επικίνδυνη για το μέλλον του τόπου, ενώ ο λαός μας, ένας λαός που αντιμετώπισε πάντοτε με νοσηρό συναισθηματισμό τα πολιτικά του προβλήματα, κατατρύχεται ήδη από ψυχώσεις. Είμαι βέβαιος πώς ούτε η Δεξιά ούτε η Aριστερά – τι παρεξήγησις αλήθεια στον τόπο μας και μ’ αυτούς τους όρους – θα ήθελαν να είναι εκεί που βρίσκονται, αν μπορούσαν να καθορίσουν λογικά τη θέσι τους. Αλλά πού να βρεις τη λογική στον ευλογημένο τούτο τόπο; Ή κιαν τη βρης καμμιά φορά, χωρίς το γενναίο εκείνο αίσθημα που την καθιστά δημιουργική. Καθώς όμως σου είπα και άλλοτε, χωρίς γενναίο αίσθημα δεν γίνεται τίποτε το σημαντικό στη ζωή και προ παντός στην πολιτική, που αποτελεί την πληρέστερη έκφρασί της. Είναι ανάγκη συνεπώς, για να σωθή και να προαχθή αυτός ο τόπος, να γίνη κάποια βαθειά μεταβολή στην πολιτική του ζωή. Πότε όμως; Tις απόψεις μου που ενισχύονται κάθε μέρα που περνά και περισσότερο, τις ξέρεις. Ο πολύς κόσμος πιστεύει πως κερδίζοντας τις εκλογές και το δημοψήφισμα σώζει την υπόθεσί του. Αυτό όμως δεν είναι ολότελα αληθές. Γιατί δεν είναι αρκετό να κερδίσωμε τις εκλογές. Πρέπει να τις κερδίσωμε κατά τρόπον ώστε να γίνουμε ικανοί ν’ αντιμετωπίσουμε τη μετεκλογική περίοδο που θάναι ίσως δυσκολώτερη από τη σημερινή. Xθες χρησιμοποιήσαμε κατά των κομμουνιστών το έγκλημα του Δεκεμβρίου και σήμερα την αντεθνική τους πολιτική. Όταν όμως θάχη σβήσει η εντύπωση από τα Δεκεμβιανά και θάχη τερματισθή η εθνική μας κρίση, τι είναι εκείνο που θα μας συνδέση με τη λαϊκή ψυχή; (...) Πρέπει συνεπώς με την ευκαιρία της προσεχούς εκλογής να δημιουργήσωμε τις προϋποθέσεις μιας υγιούς εξελίξεως της πολιτικής μας ζωής· εξελίξεως που θα οδηγήση στη δημιουργία καταστάσεων ικανών να απαλλάξουν τον κόσμο από την ανάγκη του ν’ ακολουθή κόμματα που δεν τον εμπνέουν και ν’ αφαιρέσουν από το πεζοδρόμιο το μονοπώλιο του νέου και του προοδευτικού. Μ’ άλλα λόγια πρέπει να πολιτευτούμε, με την προοπτική να καταστήσουμε μετεκλογικώς την πολιτική μας ζωή φυσιολογική και να την απαλλάξουμε από τα παλιά της συμπλέγματα. Δεν πρέπει ν’ αφεθή ακίνδυνα ο κόσμος να κάνη και στο μέλλον τις επιλογές του με τον τρόπο που παίρνει το καθαρτικό του.

         Πώς όμως θα φθάσωμε εκεί; Mε το να μάθωμε να κάνωμε πολιτική. Ξέρεις ποια είναι η έννοια της πολιτικής για μένα; H θέλησι και η ικανότης να θυσιάζεσαι για τον τόπο σου. Όταν κατέχης αυτή τη δύναμι ημπορεί να είσαι χρήσιμος στον τόπο σου και στην εποχή σου. Φαίνεται όμως πως αυτή η αρετή λείπει χαρακτηριστικά από τη ζωή μας. Λέμε πολλές φορές ότι μας λείπουν τα πρόσωπα. Αυτό όμως, όσο κι αν είναι αληθές, δεν δίνει τη εξήγησι της πολιτικής μας κακοδαιμονίας. Κατά τη γνώμη μου, το κακό βρίσκεται στην αδυναμία του λαού μας να συνταχθή πολιτικά. Αδυναμία που τον παρακολουθεί σ’ όλη τη μακραίωνη ιστορία του. Όπως βλέπεις, ο Eλληνισμός έζησε πάντα μέσα στο πρόσκαιρο και στο υπερβολικό. Μπορεί να κάμη θαύματα για μια στιγμή, μα δεν μπορεί να κάμη καμμιά προσπάθεια διαρκείας· αλλά η πολιτική είναι πάντα κατ’ εξοχήν προσπάθεια διαρκείας. Ο λαός μας, που είναι νοήμων λαός και συνεπώς ικανός να βρη το ορθό, είναι ανίκανος να το πραγματοποιήση από ψυχική αδυναμία. Κανένας μας δεν συγχωρεί στον εαυτό του το να γίνη αφορμή να προαχθή κάποιος άλλος. Και κοντά σ’ αυτό υπάρχει και η πατροπαράδοτη φτώχεια μας που οδηγεί στον πολιτικό ωφελιμισμό. Πού να τα βρούμε λοιπόν τα πρόσωπα; Πολιτική δεν είναι ποίησι για να μπορής να την κάμης μακριά από τον κόσμο. Ο πολιτικός έχει ανάγκη από τη δύναμι που του δίνει η πίστις του κόσμου. Μα εμείς δεν πιστεύουμε σε τίποτα και σε κανέναν...»

Aρχείο Kωνσταντίνου Kαραμανλή, τόμος 1