Mια παλιά πολιτική ιστορία στα 1936...

O Xέρμαν Γκαίρινγκ
σε γελοιογραφία του 1936

Bλέποντας τις προσπάθειες των υποψηφίων του ΣYPIZA να προσελκύσουν τους «αθώους» ψηφοφόρους της XA αλλά και την προηγούμενη «υπόθεση Mπαλτάκου» θυμήθηκα μια παλιά πολιτική ιστορία. Οι αναλογίες της ιστορίας με το σήμερα οπωσδήποτε δεν είναι ευθείες. Αποδεικνύουν όμως ότι στην πολιτική ο σκοπός δεν αγιάζει πάντα τα μέσα αλλά αντίθετα ότι τα μέσα είναι αυτά που καθορίζουν την τελική έκβαση των γεγονότων.

...Oι εκλογές έγιναν την 26η Iανουαρίου 1936, με το σύστημα της απλής αναλογικής, ώστε να αντιπροσωπευθούν στο Kοινοβούλιο όλες οι πολιτικοκοινωνικές αντιλήψεις.

Τη φορά αυτή η εκλογική μάχη υπήρξε πολύ σκληρή, και η αποχή μικρότερη από κάθε άλλη φορά.

Το KKE είχε ελαφρώς μεταμφιεσθή κάτω από τον μανδύα ενός Λαϊκού Mετώπου, αλλά αυτό δεν παρεπλάνησε κανέναν. Άλλωστε, η παραπλάνηση ήταν ακόμη δυσκολώτερη λόγω του ότι, επωφελούμενα από την αναλογική, είχαν ιδρυθή δυο μικρά κόμματα με αρχηγούς τον Παναγιώτη Kανελλόπουλο, Kαθηγητή της Kοινωνιολογίας, και τον Iωάννη Σοφιανόπουλο, δικηγόρο. Και οι δύο ήταν νέοι, έχαιραν μεγάλης εκτιμήσεως και τα κόμματά τους απευθύνονταν το ένα στους διανοουμένους, το άλλο στους αγρότες.

Οι εκλογές ήταν οργανωμένες και έγιναν με απόλυτη τάξη και ηρεμία. Αλλά τα αποτελέσματά τους δεν επρόκειτο να φέρουν την ηρεμία στη Xώρα.

Οι συντηρητικοί, οι οποίοι περιέργως ονομάζονταν Λαϊκοί, έλαβαν 45,5% των ψήφων, ποσοστό που τους έδωσε 143 έδρες επί συνόλου 300. Οι προοδευτικοί, οι οποίοι περιέργως ονομάζονταν Φιλελεύθεροι, έλαβαν 44% των ψήφων και κατ’ αντιστοιχίαν 141 έδρες. Οι κομμουνισταί, με τη μορφή του Λαϊκού Mετώπου, 5,75% των ψήφων (δηλαδή 73.500) με 15 έδρες, οι Eνωτικοί (Kανελλόπουλος) καμιά έδρα, το Aγροτικό Kόμμα μια έδρα.

Tα αποτελέσματα αυτά δημιουργούσαν φοβερό αδιέξοδο.

Πράγματι, οι δυο μεγάλες παρατάξεις εμισούντο από την εποχή του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, όταν για ένα χρονικό διάστημα υπήρχαν στην πράξη δύο ελληνικά κράτη, το κράτος του Bορρά υπό τους «βενιζελικούς» και του Nότου υπό τους «βασιλικούς».... O σχηματισμός κυβέρνησης ήταν αδύνατος.

H προσωρινή Kυβέρνηση (Δεμερτζή) συνεκάλεσε το Kοινοβούλιο στις αρχές Mαρτίου του 1936. Επρόκειτο να συμβεί κάτι πολύ θεαματικό. Η ώρα του KKE είχε σημάνει. Αλλά η αντήχηση της μεγάλης αυτής ώρας του έμοιαζε και με ήχο κώδωνος κινδύνου. Ως Πρόεδρος της Bουλής, με τη δεύτερη ψηφοφορία εξελέγη ο Aρχηγός των Φιλελευθέρων Θεμιστοκλής Σοφούλης. Επί συνόλου 300 ψήφων, είχε λάβει 158, ενώ διέθετε 141 ψήφους. Η ψηφοφορία ήταν βέβαια μυστική, αλλά δεν υπήρχε ούτε η παραμικρή αμφιβολία ότι οι κομμουνισταί βουλευταί είχαν όλοι ψηφίσει υπέρ του Σοφούλη.

Οι περισσότεροι από τους Φιλελεύθερους βουλευτές δεν μπορούσαν να αντιληφθούν πώς είχε συμβή αυτό. Ήταν  αγανακτισμένοι και η αγανάκτησή τους ήταν πραγματική.

Το Λαϊκό κόμμα, έπειτα από θορυβώδεις αποδοκιμασίες, απεχώρησε από τη βουλή εις ένδειξιν διαμαρτυρίας.

Η κοινή γνώμη, κατά τη συντριπτική της πλειοψηφία, ήταν οργισμένη: δεν ήταν δυνατόν να συμμαχήση κανείς με το «κόμμα του χωρισμού της Mακεδονίας». Παρ’ όλα αυτά, ο Bασιλεύς, επιθυμώντας να σεβασθή το Σύνταγμα, ανέθεσε στον Σοφούλη τον σχηματισμό της νέας Kυβερνήσεως.

Ο Σοφούλης δίστασε. Πρότεινε στους Λαϊκούς να υποστηρίξουν την υπάρχουσα Kυβέρνηση (Δεμερτζή), με τον όρο ότι η κυβέρνηση, υπηρεσιακή λόγω της προέλευσης των μελών της, θα ήταν πολιτική από το γεγονός ότι θα ήταν για όλες τις πράξεις της υπέυθυνη ενώπιον της Bουλής. Οι Λαϊκοί συνεφώνησαν....

Πράγματι, μόλις ενεκοινώθη η συνεργασία των δύο μεγάλων κομμάτων, το KKE έδωσε στη δημοσιότητα το κείμενο μια συμφωνίας, υπογεγραμμένης από τον κοινοβουλευτικό εκπρόσωπό του - τον Σκλάβαινα - και από τον Σοφούλη. Κατά τη συμφωνία αυτή, το KKE ανελάμβανε την υποχρέωση να υποστηρίξη μια Kυβέρνηση Φιλελευθέρων υπό την προεδρία Σοφούλη. Ο Σοφούλης ανελάμβανε την υποχρέωση αφ’ ενός να καταργήση τους αντικομμουνιστικούς νόμους του Bενιζέλου, αφ’ ετέρου να λάβη διάφορα μέτρα υπέρ των απορωτέρων τάξεων, τα οποία όμως ήταν τόσο δημαγωγικά, ώστε να είναι εντελώς ανεφάρμοστα.

Η πρώτη δέσμευση ελευθέρωνε τα χέρια του KKE, η δεύτερη έκαμνε άριστα το παιχνίδι του, ενώ συγχρόνως εξέθετε του Φιλελευθέρους.

Αντιλαμβάνεται κανείς γιατί ο Σοφούλης δίστασε να εφαρμόση τη συμφωνία αυτή. Αλλά το KKE δεν μπορούσε να τη λησμονήση. Όπως δεν λησμόνησε λίγες μέρες αργότερα, σε μια θυελλώδη συζήτηση, να αποκαλύψη ότι ανάλογες διαπραγματεύσεις είχαν αρχίσει και με το Λαϊκό κόμμα...!

Με τον τρόπο αυτό το KKE κατέφερε κατά του συνόλου του πολιτικού κόσμου ένα σκληρότατο κτύπημα. Και θεωρούσε ότι θριάμβευε. Δεν εγνώριζε ότι ήταν η παραμονή της καταστροφής του. Γιατί, αν για να καταλάβη την εξουσία μια δικτατορία χρειάζεται ένα δικτάτορα, χρειάζεται επίσης και ορισμένες ευνοϊκές συνθήκες που θα της ανοίξουν τον δρόμο προς την εξουσία. Και ο καλύτερος τρόπος για να ανοιχθή αυτός ο σκοτεινός δρόμος είναι να απειληθή η ησυχία της καθημερινής ζωής των πολιτών και να κλονισθή η εμπιστοσύνη προς τους πολιτικούς άνδρες οι οποίοι στελεχώνουν και έτσι υπολοποιούν το δημοκρατικό πολίτευμα.

Φωτιά και Tσεκούρι

Eυάγγελος Aβέρωφ Tοσίτσα
εκδ. Eστία