περί Ευρώπης...

Ο Υπουργός Οικονομικών, της Ευρωπαϊκής Ένωσης πλέον κι όχι μόνο της Γερμανίας, Σόιμπλε «διέταξε» ότι δεν είναι καιρός για οράματα. Και μόνο αυτή η δήλωση αρκεί για να αντιληφθεί κανείς το μέγεθος της δύναμης που αισθάνεται ο Γερμανός πολιτικός, τον εγκληματικό κυνισμό του, την άρνησή του να σκεφτεί ευρωπαϊκά, και φυσικά να αγνοεί μια θεμελιώδη αρχή της πολιτικής, τη σχέση κόστους και αποτελέσματος. Ακόμη κι αν δεχθεί κάποιος, με μεγάλη δυσκολία βέβαια, ότι ο χερ Σόιμπλε πολιτεύεται με σκοπό μια σταθερή και υγιή οικονομική ανάπτυξη στην ΕΕ, δεν μπορεί να μην φοβάται πλέον ότι μια διάλυση  της ΕΕ μπορεί να προλάβει τα αποτελέσματα μιας λιτότητας.

Το όλο εγχείρημα της ΕΕ στηρίχθηκε, επικράτησε, γοήτευσε και μέχρι τώρα θριάμβευσε χάρη σε κάποια οράματα. Το όραμα της ειρήνης, το όραμα της οικονομικής συνεργασίας και ανάπτυξης και το όραμα της ευρωπαϊκής ενοποίησης, της δημιουργίας ενός κράτους που θα βασιζόταν στις αρχές της ελευθερίας, της δημοκρατίας, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και στο σεβασμό στην εθνική κουλτούρα κάθε έθνους. Τίποτα άλλο δεν θα μπορούσε να πείσει ή καλύτερα να εμπνεύσει λαούς που μέχρι πριν λίγα χρόνια είχαν συνηθίσει να σφάζονται μεταξύ τους. Αυτό ήταν και είναι ακόμα το όραμα των ευρωπαϊκών λαών που κρατούν την ΕΕ ενωμένη παρά το βρετανικό δημοψήφισμα. Η απόλυτη επιτυχία του εγχειρήματος θα ήταν ο απόγονος αυτών που αιματοκύλησαν την Ευρώπη δύο φορές στον 20ο αιώνα, μετά από ένα ολοκαύτωμα, ο απόγονος αυτών που στήριξαν πολιτικούς που οδήγησαν λαούς να διαπράτουν ένα Δίστομο… να ήταν πιο ευαίσθητος και να μην έβαζε σε κίνδυνο τη συνοχή της ΕΕ… Τους λαούς δεν τους κρατούν ενωμένους ούτε ο χαμηλός πληθωρισμός ούτε τα πρωτογενή πλεονάσματα αλλά οι μεγάλοι, φιλόδοξοι και ευγενείς στόχοι. Και δυστυχώς πολλοί στην Ευρώπη τους έχουν ξεχάσει.

Η Ευρώπη έπρεπε πάντοτε να προσπαθεί για τη δημιουργία θεσμών που θα δημιουργούν μια ευρωπαϊκή συνείδηση που θα συμβάδιζε και με την εθνική καταγωγή. Θα μπορούσαμε ήδη να ονομάζουμε τους εαυτούς μας Ευρωπαίους τονίζοντας την εθνική μας καταγωγή. Οι θεσμοί που αναπτύχθηκαν ήταν το περισσότερο μια γραφειοκρατία την οποία ο πολίτης δεν αντιλαμβανόταν… ένα ευρωκοινοβούλιο που δεν νομοθετούσε, μια τράπεζα που δεν καταλαβαίναμε ακριβώς τι έκανε, μια ευρωπαϊκή επιτροπή που δεν ασκούσε και σοβαρή εκτελεστική εξουσία και ουδείς πλην των ευρωβουλευτών εκλεγμένος… Μια συνεχής πορεία συμβιβασμών, ένας συχνά προβληματικός συνεταιρισμός που δεν εξελίχθηκε όσο γρήγορα θα έπρεπε και μάλιστα σε εποχές που εκ των υστέρων φαίνονται σήμερα και ευνοϊκές. Αυτό που έβλεπαν οι πολίτες της ΕΕ ήταν η οικονομική ασφάλεια και ανάπτυξη· όταν αυτό δεν στάθηκε αρκετό, όταν τα προβλήματα και οι προκλήσεις απαίτησαν μεγαλύτερη και πολιτική αλλά και ψυχική συνοχή άρχισαν αμφισβητήσεις που κανείς πριν από λίγα χρόνια δεν περίμενε σε χώρες στην καρδιά της Ευρώπης όπως στη Γαλλία, στην Αυστρία, σε χώρες μάλιστα που δεν αντιμετώπισαν τις μεγάλες δυσκολίες όπως η Ελλάδα.

Η οικονομική ανάπτυξη και η στενή οικονομική συνεργασία των ευρωπαϊκών χωρών παρουσιάζεται ως το φάρμακο για κάθε πρόβλημα. Αν ίσχυε αυτό, δεν θα εμφανίζονταν τόσος ευρωσκεπτικισμός και τόση μεγάλη άνοδος της ακροδεξιάς σε χώρες που αντιμετώπισαν τα λιγότερα οικονομικά προβλήματα. Σε όλες τις χώρες της κεντρικής και βόρειας Ευρώπης ανεβαίνουν κόμματα ή ευρωσκεπτιστικά ή ακροδεξιά και το κυριότερο διαμορφώνεται ένα όλο και μεγαλύτερο κοινό έτοιμο να ακολουθήσει ιδέες σχετικές με την εθνική απομόνωση, το μίσος, την εθνική ανωτερότητα, ιδέες που ξυπνούν φαντάσματα του παρελθόντος.

Η αναβίωση των ευρωπαϊκών εθνικισμών είναι ένα ιστορικό γεγονός που εξελίσσεται. Οι ιστορικοί του μέλλοντος θα προσπαθήσουν να βρουν τις αιτίες. Το μόνο σίγουρο είναι ότι οι εθνικοί εγωισμοί πάντα υπήρχαν. Μπορεί τώρα να αποκαλύπτονται αλλά οι ιδέες περί «εθνικής δικαίωσης» συνέχιζαν να γοητεύουν τους ευρωπαϊκούς λαούς και μετά το άνοιγμα των συνόρων. Τα εξώφυλλα του γερμανικού τύπου και τα υποτιμητικά σχόλια εναντίον των Ελλήνων, η τιμωρητική διάθεση στα μέτρα λιτότητας, ακόμα και αυτός ο ταπεινωντικός προς του Έλληνες τρόπος λειτουργίας της Τρόικας, ανεξάρτητα από τα λάθη των ελληνικών κυβερνήσεων, έθρεψε τα στερεότυπα όχι περί κατωτερότητας των υπό πίεση λαών αλλά περί ανωτερότητας των οικονομικά ισχυρών. Το εξώφυλλο του Focus με την Αφροδίτη της Μήλου να κάνει την άσεμνη χειρονομία δεν ήταν ένα τυχαίο ή απλά κακόγουστο εξώφυλλο. Παραποιήθηκε ένα εθνικό και πολιτιστικό σύμβολο πασίγνωστο στην Ευρώπη, γνωστότερο ή τουλάχιστον πιο οικείο ακόμα και από την ελληνική σημαία, για να υποτιμηθεί το σύνολο της προσφοράς των Ελλήνων στην ανθρωπότητα, το όλον του Ελληνισμού και ιδιαίτερα το δημοφιλέστερο στην Ευρώπη που είναι ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός. Ακόμα και αυτό να μην ήταν η πρόθεση η εικόνα όπως αυτή απευθύνθηκε στη μάζα είχε αυτό το αποτέλεσμα. Πόσοι είδαν την εικόνα και πόσοι διάβασαν το άρθρο…; 

Στην Ευρώπη έχει χαθεί ο σεβασμός. Οι περιγραφές των πολιτικών που βρέθηκαν στις διαπραγματεύσεις όταν ξέσπασε το ελληνικό ζήτημα είναι συγκλονιστικές για την τιμωρητική διάθεση των εταίρων. Ακόμα και οι ρεαλιστές Αμερικανοί, δια του Υπουργού οικονομικών Τίμοθι Γκάιτνερ, τρόμαξαν όταν είδαν ευρωπαίους υπεύθυνους πολιτκούς στο τραπέζι των συζητήσεων να μιλούν για «παράτολμους Έλληνες», λιτότητα και «δικαιοσύνη Παλαιάς Διαθήκης», αποφασιστικές δεσμεύσεις να αποτραπεί ο ηθικός κίνδυνος που θα προκαλούσε μια στήριξη στην Ελλάδα, τον Σόιμπλε να λέει στον αμερικανό Υπουργό ότι «η Γερμανία θα μπορούσε να διαθέσει την οικονομική στήριξη που χρειαζόταν η Ευρωζώνη, διότι ο γερμανικός λαός δεν θα εκλάμβανε τη βοήθεια προς την Ευρώπη ως ξελάσπωμα των Ελλήνων. Επιπλέον, μία ελληνική έξοδος θα τρόμαζε αρκετά την Ευρώπη για να προχωρήσει σε ένα ισχυρότερο τείχος προστασίας» (εφημ. η Καθημερινή, 14/5/2014). Αν θυμηθεί κάποιος και τον όγκο και ύφος υποκινούμενων δημοσιευμάτων και τηλεοπτικών σχολίων περί «τεμπέλη ευρωπαϊκού νότου» μπορεί κανείς να καταλάβει πώς θρέφεις τον ευρωσκεπτικισμό και την ακροδεξιά δημιουργώντας συνθήκες απόλυτης ισχύος… Δικαιώνοντας όλα τα επιχειρήματά τους. Χαρακτηριστικό αποτέλεσμα όλων των παραπάνω, δεν υπήρξε κάτι άλλο διαφορετικής φιλοσοφίας, είναι ότι η ακροδεξιά ρητορία βρίσκει έδαφος και εκλογικά κερδίζει δημοφιλία σε χώρες που δεν έχουν υποστεί Μνημόνια και η οικονομική κρίση τους επηρεάσει πολύ λιγότερο. Μάλλον ισχύει αυτό που λένε ότι πρώτα βγαίνει η ψυχή και μετά το χούι…

Τώρα πια το μέλλον είναι γεμάτο ερωτηματικά. Η ευρωπαϊκή κοινωνία είναι βαθιά διαιρεμένη. Σε κάθε εκλογική αναμέτρηση θα κρίνεται το μέλλον της ΕΕ. Μπορεί ένα Brexit να το αντέχει η ΕΕ αλλά μια εκλογική νίκη ή και μεγάλη άνοδο της Μαρί Λεπέν στη Γαλλία, ένα δημοψήφισμα στην Ολλανδία ή οπουδήποτε αλλού στην Ευρώπη δημιουργεί αγωνία για το μέλλον όλης της ηπείρου. Σε κάθε περίπτωση η πρωτοβουλία ανήκει στους ισχυρούς και μέχρι τώρα το μόνο που βλέπουμε η προσπάθεια επικράτησης της γερμανικής πολιτικής ηγεμονίας η οποία επιβεβαιώνεται μετά από κάθε δυσάρεστο νέο.

ΓΚ