Aνάβατος, 19ος αιώνας...

    Πάνω σε ένα κάθετο βράχο, σχεδόν ξεκομμένο απ’ όλες τις πλευρές, βρίσκεται σκαρφαλωμένο αυτό το χωριό. Η είσοδος μας δεν είναι εφικτή παρά μόνο από τα βορειοδυτικά, μέσω ενός μικρού δρόμου που έχει σκαφτεί στην πλευρά του βράχου. Το 1822, οι κάτοικοι του αντιστάθηκαν σε μια πολιορκία των Tούρκων. Ο Aνάβατος είχε προσφέρει άσυλο σε ένα μεγάλο αριθμό φυγάδων, οι οποίοι όμως δεν διέθεταν παρά μόνο καμιά δεκαριά όπλα. Οι Tούρκοι παραβίασαν το φυσικό οχυρό και, σύμφωνα με τη συνήθεια τους, πέρασαν όλους τους κατοίκους από το ξίφος τους. Ορισμένοι από τους φυγάδες κρέμασαν ένα χοντρό σκοινί από το γκρεμό προς τις βάρκες που τους περίμεναν και έτσι διεσώθηκαν. Οι λιγότερο τυχεροί συνεθλίβησαν πάνω στους βράχους.
    Η εκκλησία του Aνάβατου έχει μια δεξαμενή και, εδώ και λίγους μήνες, ένα αλεξικέραυνο: ο κεραυνός φαίνεται να έχει μια ιδιαίτερη προτίμηση για το συγκεκριμένο χωριό.
    Ο Aνάβατος είναι ένα φτωχό χωριό αλλά οι κάτοικοι του είναι εργατικοί και οικονόμοι. Λόγω του ότι ο τόπος δεν έχει να τους προσφέρει αρκετούς πόρους, πολλοί εκπατρίζονται και πηγαίνουν να κερδίσουν τα προς το ζην στην Kωνσταντινούπολη, στη Σύρο και τη Σμύρνη, δουλεύοντας ως εργάτες και κυρίως πριονίζοντας ξύλα. Στο χωριό επιστρέφουν αφού μαζέψουν ένα μικρό κομπόδεμα.
    Ο Aνάβατος (προέρχεται από την ελληνική λέξη ανεβαίνω) αριθμεί περίπου 75 οικογένειες. Το χωριό Aυγώνυμα, λίγο νοτιότερα, έχει γύρω στις 58. Σε αυτά τα δύο χωριά υπάρχει και από ένα σχολείο.

Ad. Testevuide
LE TOUR DU MONDE, L’ ILE DE CHIO, 1877
μετ. Mαρία - Eυγενία & Nίκος Πλατής
εκδ. Iππόκαμπος
Xίος 2003