Ο Mιχαήλ Γκορμπατσόφ εκφώνησε τον παρακάτω λόγο τα Xριστούγεννα του 1991. ΄Hξερε ότι τα γεγονότα τον είχαν ξεπεράσει. Από εκείνη την ημέρα η EΣΣΔ είχε περάσει στην ιστορία.
«Αγαπητοί συμπατριώτες, συμπολίτες, εξαιτίας της νέας κατάστασης που έχει σχηματιστεί, της δημιουργίας της Kοινοπολιτείας Aνεξαρτήτων Kρατών, παύω τις δραστηριότητές μου στη θέση του προέδρου της ΄Eνωσης Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών. Παίρνω αυτή την απόφαση με μια σειρά συλλογισμών που βασίζονται στις αρχές μου. ΄Eχω σθεναρά υποστηρίξει την ανεξαρτησία, την αυτοδιάθεση των εθνών, την κυριαρχία των δημοκρατιών, αλλά την ίδια στιγμή και τη διατήρηση της ΄Eνωσης, την ενότητα της χώρας.
Τα γεγονότα πήραν διαφορετικό δρόμο. Υπερίσχυσε η πολιτική του διαμελισμού της χώρας και της διάλυσης του Kράτους, με την οποία δεν μπορώ να συμφωνήσω. Και μετά τη διάλυση της ΄Aλμα-΄Aτα και τις αποφάσεις που ελήφθησαν εκεί, η θέση μου σε αυτό το θέμα δεν άλλαξε. ΄Eτσι κι αλλιώς, είμαι πεπεισμένος ότι αποφάσεις τέτοιου μεγέθους πρέπει να λαμβάνονται με βάση την έκφραση της λαϊκής θέλησης.
Μολαταύτα θα συνεχίσω να κάνω ό,τι μπορώ ώστε οι συμφωνίες που υπεγράφησαν εκεί να οδηγήσουν σε πραγματική ομόνοια στην κοινωνία και να διευκολύνουν τη διαφυγή από την κρίση και τη μεταρρυθμιστική διαδικασία. Καθώς απευθύνομαι σε σας για τελευταία φορά από τη θέση του προέδρου της EΣΣΔ, θεωρώ απαραίτητο να εκφράσω την εκτίμησή μου για το δρόμο που διανύσαμε μαζί από το 1985, ειδικά επειδή υπάρχουν πολλές αντιφατικές, επιφανειακές και υποκειμενικές κρίσεις για το θέμα. Η μοίρα το ήθελε και όταν βρέθηκα επικεφαλής του κράτους ήταν κιόλας ξεκάθαρο ότι δεν πήγαιναν όλα καλά για τη χώρα. Υπάρχουν αρκετά από τα πάντα: γη, πετρέλαιο και αέριο, άλλος φυσικός πλούτος, και ο Θεός μάς έχει δώσει πολλή ευφυία και ταλέντο, και όμως ζούσαμε πολύ χειρότερα από τις ανεπτυγμένες χώρες και συνεχίζουμε να υστερούμε όλο και περισσότερο.
Ο λόγος επίσης ήταν κιόλας ξεκάθαρος: H κοινωνία ασφυκτιούσε στη μέγγενη του γραφειοκρατικού συστήματος, καταδικασμένη να υπηρετεί την ιδεολογία και να επωμίζεται το τρομερό βάρος του εξοπλιστικού αγώνα. Είχε φτάσει στο όριο των δυνατοτήτων της. ΄Oλες οι προσπάθειες για επιμέρους μεταρρυθμίσεις - και είχαν υπάρξει πολλές - απέτυχαν η μία μετά την άλλη. Η χώρα έχανε την προοπτική της. Δεν μπορούσαμε να συνεχίσουμε να ζούμε έτσι. Τα πάντα έπρεπε να αλλάξουν ριζικά.
Η διαδικασία αναγέννησης της χώρας και οι ριζικές αλλαγές στον κόσμο αποδείχθηκαν πολύ πιο περίπλοκες από όσο μπορούσε κανείς να περιμένει. Παρ’ όλα αυτά, όλα όσα έγιναν πρέπει να λάβουν τη μνεία που τους αξίζει. Η κοινωνία αυτή απέκτησε ελευθερία, απελευθερώθηκε πολιτικά και πνευματικά, και αυτό είναι το πρώτιστο επίτευγμα το οποίο δεν έχουμε ακόμα συνειδοποιήσει εντελώς, επειδή δεν έχουμε μάθει να χρησιμοποιούμε την ελευθερία.
Εντούτοις το έργο που επιτεύχθηκε είναι ιστορικής σημασίας. Το απολυταρχικό σύστημα το οποίο στερούσε από τη χώρα την ευκαιρία να προοδεύσει και να ευημερήσει έχει εξολοθρευτεί. Μια κατάκτηση έχει επιτευχθεί καθ’οδόν προς τις δημοκρατικές αλλαγές. Ελεύθερες εκλογές, ελευθερία του Tύπου, θρησκευτικές ελευθερίες, αντιπροσωπευτικά όργανα εξουσίας, πολυκομματικό σύστημα έγιναν πραγματικότητα. Τα ανθρώπινα δικαιώματα αναγνωρίζονται ως ύψιστη αρχή.
Η κίνηση προς μια πολύπλευρη οικονομία έχει αρχίσει, η ισότητα κάθε μορφής ιδιοκτησίας εγκαθιδρύεται, οι άνθρωποι που δουλεύουν τη γη ζωντανεύουν ξανά στο πλαίσιο της ανακατανομής, οι αγρότες έχουν κάνει την εμφάνισή τους, εκατομμύρια στρέμματα γης παραδίνονται στους ανθρώπους που ζουν στην ύπαιθρο και στις μικρές πόλεις.
Η οικονομική ελευθερία του παραγωγού έχει νομιμοποιηθεί και οι επιχειρήσεις, η κατοχή μετοχών και η ιδιωτικοποίηση αναπτύσσονται με ορμή. Στρέφοντας την οικονομία προς την ελεύθερη αγορά είναι σημαντικό να θυμάται κανείς ότι όλα αυτά γίνονται για χάρη του ατόμου. Σε αυτή τη δύσκολη περίοδο τα πάντα πρέπει να γίνονται για την κοινωνική προστασία του ατόμου, ειδικά για τους ηλικιωμένους και τα παιδιά.
Ζούμε σε ένα νέο κόσμο. Ο Ψυχρός Πόλεμος τελείωσε, ο εξοπλιστικός ανταγωνισμός σταμάτησε, όπως σταμάτησε και ο παρανοϊκός μιλιταρισμός που κατασπάραζε την οικονομία μας, τη δημόσια ψυχή και ηθική μας. Η απειλή ενός παγκόσμιου πολέμου εξαλείφθηκε. Για άλλη μια φορά θέλω να τονίσω ότι από την πλευρά μου έγινε ό,τι ήταν δυνατόν για να υπάρξει υπεύθυνος έλεγχος των πυρηνικών όπλων.
Ανοίξαμε τους εαυτούς μας στον κόσμο, σταματήσαμε τις παρεμβάσεις στις υποθέσεις άλλων ανθρώπων, τη χρήση στρατευμάτων εκτός των συνόρων της χώρας, και ως απάντηση ήρθαν η εμπιστοσύνη, η αλληλεγγύη και ο σεβασμός.
Τα έθνη και οι λαοί αυτής της χώρας κέρδισαν αληθινή ελευθερία να διαλέξουν τον τρόπο της αυτοδιάθεσης τους. Η αναζήτηση για δημοκρατική μεταρρύθμιση του πολυεθνικού κράτους μάς έφερε στο κατώφλι ολοκλήρωσης μιας νέας συνθήκης ΄Eνωσης. ΄Ολες αυτές οι αλλαγές απαιτούσαν τεράστια προσπάθεια. Επιτεύθηκαν με οξεία μάχη, με αυξανόμενη αντίσταση από τις παλιές, τις παρωχημένες δυνάμεις.
Το παλιό σύστημα κατέρρευσε προτού το νέο προλάβει να αρχίσει να λειτουργεί και η κρίση στην κοινωνία οξύνθηκε περισσότερο.
Το πραξικόπημα του Aυγούστου έφερε τη γενικευμένη κρίση στο απόλυτο όριο της. Η πιο καταστροφική συνέπεια της κρίσης αυτής είναι η διάλυση του κράτους. Και σήμερα ανησυχώ για την απώλεια του λαού μας, (την απώλεια) της υπηκοότητας σε μια μεγάλη χώρα. Οι συνέπειες μπορούν να αποδειχθούν πολύ σκληρές για όλους.
Αφήνω τη θέση μου με ανησυχία αλλά και με ελπίδα, με πίστη σε σας, στη σοφία σας και στη δύναμη του πνεύματός σας. Είμαστε οι κληρονόμοι ενός μεγάλου πολιτισμού και η αναγέννησή του σε μια νέα, μοντέρνα και αξιοπρεπή ζωή τώρα εξαρτάται από τον καθένα μας.
Ορισμένα λάθη σίγουρα θα μπορούσαν να έχουν αποφευχθεί, πολλά πράγματα θα μπορούσαν να έχουν γίνει καλύτερα, αλλά είμαι σίγουρος ότι αργά ή γρήγορα οι κοινές μας προσπάθειες θα καρποφορήσουν, τα έθνη μας θα ζήσουν σε μια κοινωνία ευημερίας και δημοκρατίας.
Εύχομαι ό,τι καλύτερο σε όλους σας».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου