Λένινγκραντ, 1941

Την 1^η Σεπτεμβρίου 1941 η πρώτη γερμανική οβίδα έπεσε στο Λένινγκραντ. Η πολιορκία θα διαρκούσε 900 μέρες, κι όταν τον Iανουάριο του 1944, λύθηκε, σχεδόν 1εκ. από τους κατοίκους της πόλεως είχαν πεθάνει.

         « Έφτασε ο Nοέμβριος του 1941. Tις ξερές και καθάριες μέρες του Oκτωβρίου διαδέχτηκαν μέρες κρύου, συννεφιάς και βαριών χιονοπτώσεων. Το έδαφος ήταν σκεπασμένο μ’ένα παχύ άσπρο στρώμα χιονού που το σήκωνε ο αέρας στους δρόμους και στα βουλεβάρτα. Ένας παγωμένος άνεμος έμπαζε τη σκόνη του χιονιού μέσα στις χαραμάδες των ορυγμάτων και των καταφυγίων, μέσα από τα σπασμένα παράθυρα των διαμερισμάτων, των νοσοκομείων, των καταστημάτων. Ο χειμώνας μπήκε νωρίς, χιονισμένος και κρύος.»

         «Όσο τα τρόφιμα ελαττώνονταν τόσο περισσότερο αυξάνονταν οι ανάγκες των ανθρώπων για δύναμη. Η συνεχής έλλειψη φαγητού, ο κρύος καιρός και η νευρική υπερένταση έφθειραν τους εργάτες. Τα χωρατά και τα γέλια έπαψαν: τα πρόσωπα ήταν σκυθρωπά και γεμάτα ανησυχία. Οι άνθρωποι ήταν πιο ισχνοί. Σάλευαν αργά και κάθε τόσο σκέκονταν. Τα ρόδινα μάγουλα ήταν κάτι σαν θαύμα. Ο κόσμος κοιτούσε τον άνθρωπο που τα είχε μ’ έκπληξη και κάποια καχυποψία. Τον Nοέμβριο ελάχιστοι έδιναν προσοχή στα σφυρίγματα και στις εκρήξεις των οβίδων, που μόνο λίγες μέρες πριν τους είχαν τόσο ταράξει. Ο ήχος των τηλεβόων έμοιαζε μ’ένα μακρινό, άσκοπο και βραχνό γαύγισμα. Οι άνθρωποι ήταν τόσο βαθιά απορροφημένοι στις άχαρες σκέψεις τους. »

         «Μια ξαφνική μείωση της μερίδας του ψωμιού κατά το ένα τρίτο και παραπάνω είχε ολέθρια αποτελέσματα στην υγεία. Ο καθένας, και ιδίως τα προστατευόμενα μέλη των οικογενειών, άρχισαν να νιώθουν άγρια πείνα. Άνδρες και γυναίκες λιποθυμούσαν οι μεν μπροστά στα μάτια των δε. Σάλευαν αργά, μιλούσαν σιγά. Ξαφνικά κάποιο αναιμικό κορμί έπεφτε άψυχο. Tις μέρες αυτές ο θάνατος όρθωσε όλο το τρομερό του ανάστημα, έτοιμος να θερίσει κατά μάζες εκείνους που βρίσκονταν στο διάβα του.»

         «Η δυστροφία και το κρύο έστειλαν στον τάφο 11.085 ανθρώπους τον Nοέμβριο.»

         «Kάθε μέρα πέθαιναν όλο και πιο πολλοί, μεγάλοι και παιδιά. Στην αρχή αδυνάτιζαν τα χέρια και τα πόδια, ύστερα μούδιαζε το κορμί και τελικά το μούδιασμα έφτανε στην καρδιά, την άδραχνε και τότε ερχόταν το τέλος.»

         «52.881 άνθρωποι πέθαναν από δυστροφία τον Δεκέμβριο. Αλλά ο θίασος οπερέτας είχε μείνει στο Λένινγκραντ και ο κόσμος των αγαπούσε.»

         «Mπροστά στα μάτια διαγράφεται μια απίθανη εικόνα. Τον Δεκέμβριο το κρύο φτάνει έξω τους 25 βαθμούς κάτω από το μηδέν. Θα πρέπει να είναι λίγο πιο ζεστά μέσα στο δίχως θέρμανση θέατρο, αλλά ο χώρος πρέπει να είναι γεμάτος από ανθρώπους που φορούν ζεστά ρούχα – πολλοί από τους γεροντότερους φορούν τις γούνινες μπότες τους. Στις 3 το απόγευμα άρχισε η οπερέτα «Pοζ Mαρί». Οι καλλιτέχνες φορούσαν μόνο ελαφρά ρούχα. Τα πρόσωπά τους ήταν τσιτωμένα και ωχρά αλλά χαμογελαστά. Οι μπαλαρίνες ήταν τόσο αδύνατες, ώστε θαρούσες πως αν σάλευαν θα έσπαζαν στα δύο. Ανάμεσα στις πράξεις πολλοί από τους ερμηνευτές λιποθυμούσαν, αλλά η δύναμη της ανθρώπινης θέλησης κατανικούσε την αποκαμωμένη σάρκα. Σηκώνονταν, έπεφταν, ξανασηκώνονταν κι εξακολουθούσαν να παίζουν, μ’ όλο που μόλις μπορούσαν να δουν.»

Nτιμίτρι Παβλώφ

Λένινγκραντ 1941: ο αποκλεισμός