Aναπτυξιακό κενό

ΠΑΥΛΟΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛΙΔΗΣ

Έκτακτος καθηγητής Στρατηγικού Μάνατζμεντ. ALBA Graduate Business School. At the American College of Greece

Βομβαρδιζόμαστε τις τελευταίες εβδομάδες από έναν καταιγισμό εξελίξεων που προκαλεί ανάμεικτα εναλλασσόμενα συναισθήματα χαράς, λύπης, αισιοδοξίας, απαισιοδοξίας, εθνικής περηφάνιας και εθνικής ταπείνωσης.

Μελετάμε και υπολογίζουμε τα χρονικά και χρηματικά περιθώρια, τα πιθανά σενάρια, τη διαπραγματευτική μας θέση, το δημοσιονομικό κενό, το χρηματοδοτικό κενό. Και παρ’ όλη την εξαιρετική σημασία της κάλυψης του χρηματοδοτικού κενού, βραχυπρόθεσμα θα πρέπει να γίνει σαφές ότι μεσομακροπρόθεσμα οι λύσεις, η προκοπή, η επιτυχία και η εθνική περηφάνια θα έρθουν εάν μπορέσουμε επιτέλους να καλύψουμε το αναπτυξιακό μας κενό.

Το ελληνικό ΑΕΠ κυμαίνεται μόλις στα 180 δισ. ευρώ, περίπου ίσο με τον τζίρο της Apple. Η αξία που παράγει ολόκληρη η χώρα των 11 εκατομμυρίων παράγεται ισόποσα από μία εταιρεία 70.000 υπαλλήλων. H Νότια Κορέα εικοσαπλασίασε το ΑΕΠ της μέσα στα τελευταία 30 χρόνια από 60 δισ. ευρώ σε 1.200 δισ. ευρώ. Το ελληνικό χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ είναι τεράστιο στο 175%, κατατάσσοντάς μας ως τη δεύτερη πιο χρεωμένη χώρα παγκοσμίως, με πρώτη τη Ζιμπάμπουε που έχει χρέος 202%. Αξίζει εδώ να σημειωθεί ότι η γειτονική Τουρκία απολαμβάνει ένα χαμηλό εθνικό χρέος/ΑΕΠ της τάξης του 35%.

Εάν η χώρα μας κατάφερνε κάτι αντίστοιχο με το αναπτυξιακό θαύμα της Νότιας Κορέας, το χρέος των 320 δισ. από 175% θα γινόταν αμελητέο. Εάν είχαμε εφάμιλλη παραγωγικότητα με την Ολλανδία, θα είχαμε ένα ΑΕΠ γύρω στα 550 δισ., το ποσοστό του χρέους μας θα ήταν 58% και θα ήμασταν μια ευτυχισμένη χώρα. Εάν καταφέρναμε να αναπτυχθούμε με 4,5% ετησίως, θα διπλασιάζαμε το ΑΕΠ σε 15 χρόνια και το χρέος θα έπεφτε από 175% σε ένα άνετο 87,5% του ΑΕΠ που αποτελεί και τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.

Είναι αυτονόητο ότι η ανάπτυξη θα έπρεπε να έχει γίνει πανεθνική προτεραιότητα εθνικής σωτηρίας και ανάτασης, καθώς ουσιαστικά είναι η μόνη σωτηρία από τα δεινά που ταλανίζουν την κοινωνία μας. Κλειδί στην αναπτυξιακή αυτή τροχιά είναι το να αγκαλιάσουμε την έννοια της επιχειρηματικότητας. Μικρή ή μεγάλη, ιδιωτική ή δημόσια, η επιχειρηματικότητα είναι ο κινητήρας παραγωγής αξίας και πραγματικών θέσεων εργασίας. Βέβαια η σύγχρονη πρακτική έχει αποδείξει πέρα από κάθε ιδεοληψία ότι αυτό που προάγει τις οικονομίες είναι επιχειρηματικότητα σε υγιή θεμέλια με πρωτεργάτη τον ιδιώτη, και το κράτος να θέτει ένα δίκαιο ρυθμιστικό πλαίσιο ίσων ευκαιριών για να αποφευχθούν στρεβλώσεις καρτελοποίησης, υπερπροστασίας η διαπλεκόμενης επιχειρηματικότητας που ζουν παρασιτικά εις βάρος του κοινωνικού συνόλου.

Η εθνική μας οικονομία βρίθει από παραδείγματα που καταδεικνύουν ότι η δημόσια επιχειρηματικότητα είναι συνήθως ανεπαρκής και ο λογαριασμός έρχεται πάντα στο κοινωνικό σύνολο, δηλαδή σε όλους μας. Οπως είπε και ο Βενιαμίν Φρανκλίνος χαριτολογώντας, «the government of business is not the business of government». Δεν είναι άραγε εθνικό έγκλημα όταν κόβουμε πενιχρές συντάξεις ενώ καλύπτουμε ιλιγγιώδη ανοίγματα του ΟΣΕ της τάξης των 10 δισ.;

Η ανάπτυξη και η επιχειρηματικότητα δεν διατάσσονται αλλά καλλιεργούνται ή και καταστρέφονται με λάθος χειρισμούς. Η προηγούμενη κυβέρνηση κατάφερε με χίλια προβλήματα να επιστρέψει τη χώρα στην ανάπτυξη, ύστερα από 6 υφεσιακά χρόνια, αλλά δεν κατάφερε να συντρίψει τη διαπλεκόμενη, προστατευόμενη και καρτελοποιημένη στρεβλή επιχειρηματικότητα. Η παρούσα κυβέρνηση εμφανίζεται μεν πιο αποφασισμένη και ελεύθερη να καταπολεμήσει επιτέλους τη διαπλεκόμενη επιχειρηματικότητα, αλλά χάνει πολύτιμο χρόνο μέχρι να βρει τον βηματισμό της ακυρώνοντας την επιτευχθείσα ισχνή ανάπτυξη. Το χειρότερο όλων είναι ότι η παρούσα κυβέρνηση έχει ήδη εμφανίσει αντανακλαστικά παρωχημένης σοβιετικού τύπου Αριστεράς απειλώντας τρέχουσες ιδιωτικοποιήσεις.

Ορθώς η παρούσα κυβέρνηση ζητεί να τεθεί τέλος στις πολιτικές ακραίας λιτότητας και επίσπευση μέτρων ανάπτυξης, αλλά είναι αμφίβολο εάν προωθεί σωστά το δίκαιο αίτημά της και, το κυριότερο, δεν έχει ξεκαθαρίσει ακόμα ποιος θα παραγάγει ανάπτυξη. Η καχυποψία έναντι των ιδιωτών επενδυτών φανερώνει αριστερά αντανακλαστικά παλαιού τύπου. Οι αναγγελίες για πάγωμα των ιδιωτικοποιήσεων από μέλη της κυβέρνησης πάγωσαν το επενδυτικό κλίμα. Η πρόσφατη ανάκληση αδειών στη μακρόπνοη επένδυση στις Σκουριές με επενδεδυμένα 450 εκατ. ευρώ και 2.000 θέσεις εργασίας επιβαρύνει το κλίμα. Η διεύρυνση του κράτους και η αμφισβήτηση της ιδιωτικής πρωτοβουλίας γεννούν ανησυχία. Και μάλιστα σε μια χώρα που βρίθει από παραδείγματα αποτυχημένης κρατικής επιχειρηματικότητας που ζημίωσαν τα μάλα το γενικότερο δημόσιο για το όφελος λίγων.

Η κυβέρνηση δεν θα πρέπει να πέσει στη συνηθισμένη αριστερίστικη παγίδα τού να εξισώσει τη διαπλεκόμενη με την υγιή επιχειρηματικότητα. Η δαιμονοποίηση της επιχειρηματικότητας και η εξίσωση της υγιούς επιχειρηματικότητας με τη διαπλεκόμενη επιχειρηματικότητα έχουν κάνει πολύ κακό στον τόπο μας και πρέπει επιτέλους να πάψουν. Η επιχειρηματικότητα σε διάφορες μορφές της θα πρέπει να προβληθεί ως αξία δημιουργίας, καινοτομίας και προκοπής, η δε διδασκαλία της να εισαχθεί από την πρωτοβάθμια εκπαίδευση όπως γίνεται σε άλλα κράτη.

Η νέα αριστερή κυβέρνηση, η οποία χαίρει ευρύτατης αποδοχής, έχει ιστορική ευκαιρία να απελευθερώσει τις δημιουργικές δυνάμεις του τόπου σχεδιάζοντας ένα φιλικό πλαίσιο για επενδύσεις και αποκλείοντας το παρασιτικό καρκίνωμα του νοθευμένου ανταγωνισμού (διαπλεκόμενος καπιταλισμός, καρτέλ, υπερπροστασία κλάδων). Θα πρέπει όμως να κάνει τη διάκριση μεταξύ του σύγχρονου σοσιαλισμού και των μετασοβιετικών αναχρονισμών, μεταξύ του αγωνιζόμενου επιχειρηματία που αποτελεί την πλειονότητα με τον διαπλεκόμενο ολιγάρχη που αποτελεί τη μειονότητα. Θα πρέπει να αποφασίσει εάν θέλουμε να γίνουμε η Βόρεια Κορέα του Κιμ Γιονγκ Ουν ή η Νότια Κορέα της ανάπτυξης, της Samsung και της Hyundai. Επειδή όταν χτίζαμε Παρθενώνες οι αθηναϊκές τριήρεις όργωναν τη Μεσόγειο και κυριαρχούσαν στις εμπορικές ανταλλαγές. Επειδή η οικονομική ευρωστία και όχι η επαιτεία θα φέρει πραγματική εθνική περηφάνια και ευημερία.

ΠΑΥΛΟΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛΙΔΗΣ

Έκτακτος καθηγητής Στρατηγικού Μάνατζμεντ. ALBA Graduate Business School. At the American College of Greece
Eφημερίδα «H KAΘHMEPINH»,  Σάββατο 21/3/2015