25 Οκτ 2015

Like a Bird (in Thessaloniki Greece)

Ο «μεγαλοπρομηθευτής» στη Θεσσαλονίκη του 1915, Pierre La Meziere

Πλατεία Ελευθερίας, αρχές 20ου αιώνα
Από το Γεντί Κουλέ μέχρι το Ζεϊντελίκ, από την Καλαμαριά μέχρι το Μπεχτσινάρ, ο ‘Ελληνας, ο Τούρκος, ο Ντομνές, ο Εβραίος, ο Τσιγγάνος, ο Βούλγαρος και ο Αλβανός παίρνουν τον απογευματινό τους ύπνο.
Κι επιτέλους έρχεται το βράδυ! Η παλιά πόλη, με μια πνοή θαλασσινής δροσιάς να πλανιέται πάνω της, ξυπνάει, χασμουριέται, τεντώνεται. Στους δρόμους της, στις πλατείες και τα σταυροδρόμια μυρμηγκιάζει το πιο παρδαλό πλήθος που μπορεί να υπάρξει, αφού δίπλα σε όλες τις φυλές της Ανατολής που ζούσαν εδώ πλάι πλάι - χωρίς ποτέ όμως να αναμιχθούν, διατηρώντας η καθεμιά τις φορεσιές, τις συνήθειες και τη γλώσσα τους - ήρθαν και προστέθηκαν ο Γάλλος, ο ‘Αγγλος, ο Ρώσος, ο Ιταλός, ο Αναμίτης, ο Μαροκινός, ο ‘Αραβας και ο Σεγαλέζος…
Στην οδό Βενιζέλου, που υπερηφανεύεται για τα μαγαζιά και τα παζάρια της, αξιωματικοί των συμμάχων, νοσοκόμες, νεόπλουτοι προμηθευτές, παρελαύνουν σαν σε στρατιωτική παρέλαση, κυνηγημένοι από ένα αναρίθμητο πλήθος από τσιγγάνες που τσιγγάνες που ζητιανεύουν.
Η πλατεία Ελευθερίας δεν είναι παρά μια τεράστια αυλή καφενείου όπου είναι μάταιο να ψάξει κανείς για μια ελεύθερη καρέκλα.
Η προκυμαία της Νίκης φιλοξενεί ένα πλήθος από ρεστοράν, κινηματογράφους και «Κονσέρτα Βαριετέ» όπου το θέαμα αρχινά στις πέντε το απόγευμα και τελειώνει στη μία τη νύχτα. (…)
Ανάμεσα στους στρατιωτικούς των συμμάχων που προσπαθούν να διασκεδάσουν, να ξεχάσουν, και τους Θεσσαλονικείς που τους ωθεί μια αδιάκοπη περιέργεια, κυκλοφορούν κι όλοι αυτοί που κάποιο συμφέρον τούς ενώνει με τις ξένες στρατιές.
Να τος ο μεγαλοπρομηθευτής, που πριν δεν ήταν παρά ένας χαμάλης ντυμένος με παλιολινάτσες, να κι ο χαμαμτζής, που έβγαζε το ψωμί του με τα επιδέξια στο μασάζ χέρια του, ο οποίος κέρδισε πολλές χιλιάδες φράγκα από τους δυο βαλκανικούς πολέμους και που τώρα ο παγκόσμιος πόλεμος θα τον κάνει πολυεκατομμυριούχο ή κατάδικο.
Με διαμάντια στα χέρια, με γραβάτα, πλαστρόν και μανσέτες, περνά ανάμεσα στα τραπέζια, μοιράζοντας απλόχερα χαιρετισμούς, χειραψίες και υποκλίσεις. Από μια χρυσή τσιγαροθήκη βγάζει συνεχώς τσιγάρα με ξανθό καπνό και με τα ακροδάχτυλά του τα προσφέρει χαμογελώντας μελιστάλαχτα, στους αξιωματικούς που κάθονται στα γύρω τραπέζια.
- Ορίστε!
Μαζί προσφέρει και τη φωτιά του. Η γενναιοδωρία του είναι απεριόριστη. Προσφέρει σα να έχει αφιερωθεί σε κάτι κακό. Το μάτι του ψάχνει τον Γάλλο, τον ‘Αγγλο, τον Ιταλό, τον Ρώσο, τον Σέρβο αξιωματικό, τον οποίο ένα μπουκάλι σαμπάνια σίγουρα θα τον ευχαριστούσε πολύ. Κι αν αυτός ο αξιωματικός έχει φίλους, πολλούς φίλους, τόσο το καλύτερο! ‘Οχι μια, αλλά δύο, πέντε δέκα σαμπάνιες θα προσφέρει ο προμηθευτής των συμμάχων.
‘Ομως όταν φτάσι η ώρα του αποχωρισμού, γνωρίζει με ακρίβεια τα ονόματα των νέων φίλων του και τις θέσεις στις οποίες είναι τοποθετημένοι. Αυτές είναι λεπτομέρειες που δεν θα τις ξεχάσει ποτέ, επειδή πάντοτε έχει κανείς ανάγκη για μια πληροφορία, μια βίζα ή κάποια άλλη βοήθεια.
Την επόμενη θα γνωρίζει τα ιδιαίτερα γούστα καθενός απ’ όσους συνάντησε. Σε αυτόν εδώ αρέσουν τα τσιγάρα της Ξάνθης ή της Καβάλας; Θα φροντίσει να παραλάβει δυο χιλιάδες πρώτης ποιότητας. Ο άλλος ψάχνει για υφάσματα της Ανατολής; όπλα; μήπως νομίσματα; Ο προμηθευτής έχει στην κατοχή του απ’ όλα, και τόσο όμορφα που θα ήταν κρίμα να τα πουλήσει.
-Τέτοια κομμάτια δεν πουλιούνται, χαρίζονται φίλε μου!
(…)
Πλάι σε τούτο τον πρίγκιπα των προμηθευτών, βλέπουμε τους ευγενείς των καυσόξυλων, του νοθευμένου κρασιού, του άχυρου, του συρματοπλέγματος και της κυματιστής λαμαρίνας, καθώς και την κατώτερη ταξη των μεσιτών, των υπομεσιτών, των κραχτών και των μεσαζόντων κάθε είδους, οι οποίοι ζουν κολλημένοι πάνω στις ξένες στρατιές όπως τα τσιμπούρια στις πλάτες των προβάτων.

Pierre La Meziere
Les Amants de Penelope
Paris, 1921
μετάφραση: Σάκης Σερέφας
«Δεν υπήρξαν ήρωες εδώ…»
εκδ. University Studio Press


24 Οκτ 2015

Ο συμμαχικός στρατός του πρώτου μεγάλου πολέμου στη Θεσσαλονίκη, του Γ.Θ.Βαφόπουλου

Η παρουσία του συμμαχικού στρατού στη Θεσσαλονίκη αποτελούσε μια καινούρια γραφικότητα, που έφτανε στα όρια του εξωτισμού. Τι ήταν αυτός ο «συμμαχικός στρατός»; Γάλλοι φαντάροι, με γαλάζιες στολές, που τραγουδούσαν στους δρόμους τη «Madelon», ένα τραγούδι της μόδας την πολεμική εκείνη εποχή. Πολλοί απ’ αυτούς είχαν αφημένα μικρά γενάκια κι άλλοι πάλι, καλλιτέχνες φαίνεται, στήνανε τα καβαλέττα τους καταμεσίς του δρόμου, για να κάμουν την ακουαρέλλα ενός παλιού γραφικού σπιτιού. Κάπνιζαν μαύρες χοντρές πίπες, κάποτε μασουσάνε καπνό και συχνά πίνανε κρασί στα καπηλιά. Κι όλοι σχεδόν κουβαλούσαν από μια φωτογραφική μηχανή και φωτογράφιζαν τα βυζαντινά μνημεία ή τις ζωντανές γραφικότητες της πολιτείας. Οι αξιωματικοί κρατούσανε χοντρά ξύλινα μπαστούνια.
Ήσαν με το γαλλικό στρατό και Μαροκινοί Ζουάβοι, με τα ψηλά κόκκινα φέσια, αλπινιστές, με τα μαύρα μεγάλα μπερέ, που σκέπαζαν τη μια μεριά του προσώπου τους, Αναμίτες, με λοξά κομμένα μάτια και δόντια μαύρα από το μάσημα κάποιου φυτού της ασιατικής πατρίδας τους. Κι ακόμη γύριζαν στους δρόμους Σεναγαλέζοι, από τις γαλλικές αποικίες της Αφρικής. Τούτα τα αγαθά παιδιά της Μαύρης Ηπείρου ήσαν ο τρόμος των μικρών παιδιών και των μαννάδων, γιατί είχαν ακουσθει φήμες ότι κλέβανε μικρά παιδιά και τα τρώγανε κρυφά στους καταυλισμούς τους. Οι Γάλλοι ήσαν πολύ αγαπητοί στους Έλληνες, αλλά προ πάντων στους Εβραίους, που οι γαλλομάθειά τους τους βοηθούσε να δημιουργούν στενές σχέσεις μαζί τους.
Οι Εγγλέζοι αποτελούσαν το άλλο αγαπητό σκέλος του συμμαχικού στρατού. Ήσαν νέα παιδιά, με ρόδινα μάγουλα πάντοτε ξυρισμένα, ντυμένα μέσα στη χακί στολή τους. Περπτούσαν δυο-δυο ή και περισσότεροι, δίχως να χάνουν το στρατιωτικό ρυθμό του βήματός τους. Και καθώς όλοι οι Εγγλέζοι, σύμφωνα με μια παλιά αντίληψη του ελληνικού λαού, κρατούσαν από γενιά λόρδων, έπρεπε και τα νέα τούτα παιδιά νάναι όλοι γιοι εκατομμυριούχων. Γιατί αλλιώς δεν μπορούσε να εξηγηθεί, πώς πετούσαν, με τόσην ευκολία, τα σελλίνια τους, αγοράζοντας σε τιμές υπερβολικές τα πιο ευτελή πράγματα, που τους τα παρουσίαζαν για σπουδαία ευρήματα έξυπνοι Εβραίοι κομπιναδόροι ή ελληνικές ατσίδες.
Κι αφού γινόταν η διαπίστωση, πως είχανε σωθεί και τα τελευταία τους σελλίνια, ακουμπούσαν σαν ιππότες πάνω στον μπάγκο του καταστήματος το χρυσό τους ρολόγι, για την τελική εξόφληση του λογαριασμού. Κι ο κόσμος «έσπανε πλάκα», την ώρα που τα αυτοκίνητα της στρατιωτικής αστυνομίας μαζεύανε τα νέα τούτα παιδιά της «γηραιάς Αλβιόνος» από τους δρόμους, όπου ήσαν κατάχαμα ξαπλωμένα, με βαρύ το κεφάλι τους απότο πιοτό και με ξαλαφρωμένη την τσέπη τους. Και τότε ακόμα, προς δόξαν της αυτοκρατορίας, επέμεναν να τραυλίζουν το «God save the King». Γιατί, έχοντας τη συναίσθηση πως η «παράσταση» πήρε πια τέλος, έπρεπε, σαν καλοί Βρετανοί, να μείνουν πιστοί στην παράδοση της πατρίδας τους, που ορίζει, και σήμερ’ ακόμα, στο τέλος της κάθε πράστασης, όλοι μαζί οι ηθοποιοί να λένε τον εθνικό τους ύμνο.
Στο στρατό της Αυτού Μεγαλειότητος υπηρετούσαν και άποικοι απ’ όλα τα μέρη της Ασίας και της Αφρικής. Οι μελαμψοί Ινδοί, με το τουρμπάνι στο κεφάλι, ήσαν οι πιο χαρακτηριστικοί τύποι του αποικιακού στρατού. Όμως οι Σκωτσέζοι ήσαν εκείνοι που έδιναν έναν εντελώς ξεχωριστό τόνο στη συμμαχικοί γραφικότητα. Έκαμναν συχνές παρελάσεις, παίζοντας μονότονους σκοπούς στις φουσκωμένες γκάιντές τους. Η κοντή πλισσαριστή φούστα, το σκωτσέζικο «κιλτ», που τη φορούσαν πάνω από τα γυμνά τους γόνατα, έκανε μεγάλη εντύπωση στον κόσμο. (…)
Τον ίδιο εκείνο τον καιρό γύριζαν στους δρόμους της Θεσσαλονίκης και Ρώσοι στρατιώτες του Τσάρου και Σέβοι φτωχοντυμένοι και δυστυχείς. Όμως οι Ιταλοί ήταν εκείνοι, που συμπλήρωναν το μεγάλο τρίπτυχο των δυνάμεων της Αντάντ. Οι «φρατέλλοι», με τις σκούρες πράσινες μπέρτες, είχαν αναπτύξει μεγάλη οικειότητα με τους Εβραίους. Κι αυτό κυρίως γιατί εκείνο που τους κρατούσε μακρυά από τους Έλληνες. Η ψυχρότητα αυτή είχε μεταβληθεί σε αληθνή αντιπάθεια, εξαιτίας των επεισοδίων που δημιουργούνταν ανάμεσα στους Έλληνες και Ιταλούς στρατιώτες. Η φήμη πως οι Ιταλοί ήσαν πολύ επιδέξιοι να πετούν από μακρυά τα ξυράφια και να πετυχαίνουν στον λαιμό τους Έλληνες, είχε δημιουργήσει την αντίρροπη φήμη, ότι Ιταλοί στρατιώτες βρέθηκαν μαχαιρωμένοι από Έλληνες. Ωστόσο, και στον πρώτο εκείνον πόλεμο, διατηρούσαν την παλιά δόξα του καλού μουσικού. Τις Κυριακές, στην πλατεία του Λευκού Πύργου, μια ιταλική μπάντα έπαιζε ολόκληρα κονσέρτα συμφωνικής μουσικής. 

Γ.Θ.Βαφόπουλος


18 Οκτ 2015

περι εσωκομματικών εκλογών... και πολιτικών στελεχών

Λιτό και σαφές...
Η ΝΔ μετά από μια εκλογική ήττα που επιβεβαιώθηκε τρεις φορές μέσα σε εννιά μήνες επιλέγει νέο αρχηγό. Το γεγονός μεγάλο, απασχολεί γιατί ο εκάστοτε αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης θεωρείται και υποψήφιος Πρωθυπουργός. Το μεγάλο γεγονός σχολιάζεται φυσιολογικά πολύ και αν και ο κάθε δημοσιογράφος μπορεί λέει ό,τι θέλει, τα πολιτικά στελέχη που υποτίθεται ότι μάχονται για τις ιδέες τους και σίγουρα εξαρτούν την πολιτική τους πορεία από την πορεία της Κεντροδεξιάς θα έπρεπε να είναι πιο προσεκτικά…
Με την έναρξη των διαδικασιών άρχισε και το «αυτομαστίγωμα» των στελεχών της ΝΔ. Με ύφος αρχηγικό, με πνεύμα «θα μπορούσα κι εγώ να γίνω αρχηγός» δίνουν συνεχώς συνεντεύξεις, παρουσιάζονται σε άνευ ουσίας τηλεοπτικά δεκάλεπτα για να αποδείξουν με δικά τους επιχειρήματα πόσο δίκιο είχε ο ελληνικός λαός που τους καταψήφισε. Ακυρώνουν τις προηγούμενες βασικές επιλογές τους, δίνουν ταμπέλες στη ΝΔ, προτείνουν ως αναπόφευκτες πολιτικές στροφές στο κέντρο(;) χωρίς να αναφέρονται σε ποιο, και φλυαρούν ακατάσχετα μπας και αποκτήσουν κάποιο έρισμα ενόψει της εκλογής του νέου αρχηγού…
Το πρώτο που ακούγεται είναι ότι η ΝΔ στα χρόνια της κυβέρνησης έγινε δεξιό κόμμα… έχασε ψηφοφόρους γιατί έχασε το κέντρο… Γι’ αυτό πρέπει να επανέλθει στην εποχή του μεσαίου χώρου που κατείχε στα χρόνια του Κώστα Καραμανλή για να ξαναγίνει μεγάλη… Για να το πει κάποιος και να τον επαινέσει ο τηλεπαρουσιαστής καλό ακούγεται αλλά  δυστυχώς στερείται αλήθειας… και λογικής. Η ΝΔ κυβέρνησε με το ΠΑΣΟΚ και μάλιστα για κάποιους μήνες με την δηλωμένη αριστερή ΔΗΜΑΡ… Υπουργοί των Οικονομικών υπήρξαν οι κεντρώοι Στουρνάρας και Χαρδούβελης, Διοικητικής Μεταρρύθμισης ο φιλελεύθερος Μητσοτάκης, Ανάπτυξης ο φιλελεύθερος Χατζιδάκης, Προστασίας του Πολίτη ο δηλωμένος κεντρώος Δένδιας, Άμυνας ο Αβραμόπουλος με την Γεννηματά. Οι μόνοι δηλωμένοι δεξιοί ήταν ο Γεωργιάδης με τον Βορίδη που υπηρέτησαν διαδοχικά μάλιστα στο Υπουργείο Υγείας… Ακόμα λοιπόν αναζητούνται αυτοί που έκαναν ακροδεξιά τη ΝΔ… Επίσης αυτοί που λένε αυτές τις ανοησίες δεν καταλαβαίνουν ότι εκθέτουν και το 30% περίπου που επιμένει να στηρίζει τη ΝΔ…
Ένας άλλος φωστήρας της κεντροδεξιάς τοποθέτησε τη ΝΔ του Μεϊμαράκη αυστηρά στο Κέντρο. Μάλιστα θέλοντας να περιγράψει τον πολιτικό χάρτη είπε ότι «το ΠΑΣΟΚ με το ΠΟΤΑΜΙ ανήκουν στην Κεντροαριστερά, ο ΣΥΡΙΖΑ με το ΚΚΕ στην Αριστερά και η Χρυσή Αυγή στην Άκρα Δεξιά…»,  άρα στην Ελλάδα Δεξιά δεν υπάρχει σύμφωνα με τον αιρετό αντιπρόσωπο της β’ περιφέρειας των Αθηνών… Μπορεί να υπάρχει η Μέρκελ στην Γερμανία, ο Σαρκοζί στη Γαλλία, ο Κάμερον στο Η.Β. στην Ελλάδα όμως τη Δεξιά την καταργήσαμε… Δεν υπάρχουν Δεξιοί στην Ελλάδα… Η λέξη Κεντροδεξιά για όσους δεν γνωρίζουν είναι σύνθετη. Αποτελείται από το Κέντρο (στην ελληνική περίπτωση το φιλελεύθερο Κέντρο) και τη Δεξιά.
Όλα αυτά τα πολιτικά στελέχη, που θυμίζουν προπονητές της εξέδρας σε ομάδα ερασιτεχνικού πρωταθλήματος, τοποθετούν και τον Καραμανλισμό στο Κέντρο ή στο «μέσον» και περιμένουν και τον κόσμο στις Σέρρες, στη Λακωνία και στη Β’ Θεσσαλονίκης να τους πιστέψει και να τους ακολουθήσει… Ο δημοφιλέστερος πολιτικός της ΝΔ στη Μακεδονία την εποχή της κυβέρνησης του Κώστα Καραμανλή ήταν ο Παναγιώτης Ψωμιάδης… Δεν του εμπιστευόσουν την Εθνική Οικονομία… ούτε την Παιδεία, ούτε την Υγεία, ούτε και την Δημόσια Διοίκηση. Ήξερες όμως ότι αν τον καλούσες στο πανηγύρι του χωριού ή στο γάμο σου θα ερχόταν και θα τραγουδούσε. Αυτοί ήταν οι ψηφοφόροι που γοητεύτηκαν από την εφεύρεση του μεσαίου χώρου… Τότε που η ΝΔ δεν ήταν δεξιό κόμμα, ούτε κεντρώο, ούτε φιλελεύθερο… αλλά μεσαίο! Το όνομα Καραμανλής συγκρατούσε από δεξιά, η ασαφής πολιτική τοποθέτηση μαλάκωνε τα αντιδεξιά ένστικτα, το ταλέντο του αρχηγού και η πολιτική φθορά του αντιπάλου έφεραν ένα μεγάλο ποσοστό… Ο μεσαίος χώρος ήταν επικοινωνιακό τέχνασμα, όχι πολιτική τοποθέτηση γι’ αυτό και δεν κεφαλοποιήθηκε ποτέ το 44% του 2004… ‘Οταν προέκυψε η φθορά και το ακαταμάχητο «λεφτά υπάρχουν» η ΝΔ βρέθηκε σε ιστορικά χαμηλά, πριν βεβαίως προκύψουν τα επόμενα.
Η δυσκολία των εκπροσώπων της ΝΔ να πουν την αλήθεια του κόμματος καταλήγει σε μια βαρετή ανάγνωση της ιδρυτικής διακήρυξης της ΝΔ από το 1974. Το κειμένο έχει πραγματικά μια γοητεία και είναι χρήσιμο να διαβαστεί απ’ όλους όσους ενδιαφέρονται γι’ αυτήν την ταλαίπωρη πατρίδα. Ο Καραμανλής όμως της δεκαετίας του 1950 δεν είναι ο ίδιος με αυτόν του 1974· και αυτό γιατί η Ελλάδα ήταν διαφορετική. Οι ανάγκες της Ελλάδας του 2015 δεν είναι οι ίδιες με αυτές του 1974. Το φιλελεύθερο κόμμα της Ελλάδας του 2015 έχει υποχρέωση να προσαρμόσει την πρότασή του στην υπηρεσία της Ελλάδας των επόμενων 30 χρόνων όπως έκανε και ο Καραμανλής του 1974 και πέτυχε και τον κοινοβουλευτισμό να σταθεροποιήσει, και το πολιτειακό να λύσει, και την οικονομία να κρατήσει, και την Ελλάδα στην ΕΟΚ ως πλήρες μέλος να βάλει. Ιδεολογική ηγεμονία σημαίνει να μπορείς να επηρεάζεις τους άλλους χώρους· οι πολιτικοί σου αντίπαλοι να πλησιάζουν τις θέσεις σου. Το ότι η ΝΔ μπορεί να απευθυνθεί στις «παρυφές της Αριστεράς» (πού βρίσκονται άραγε κι αυτές…;) δεν σημαίνει ότι είναι και λίγο αριστερή. Η ΝΔ είναι το κόμμα των μεγάλων επιλογών που την έδεσαν με την ευρωπαϊκή κεντροδεξιά και αυτό από μόνο του ορίζει και τις βασικές της πολιτικές επιλογές που θα σχεδιάσουν τη Ελλάδα των επόμενων 30 χρόνων.
Στο πεδίο όμως της εφαρμοσμένης πολιτικής ποιες είναι οι συγκλονιστικές διαφορές ανάμεσα στους υποψηφίους Προέδρους της ΝΔ; Απολύτως καμιά. Η υιοθέτηση δεξιάς ή κεντρώας ταμπέλας από τους ίδιους υποψηφίους (και αυτό είναι το χειρότερο) γίνεται για να γίνουν αρεστοί σε ψηφοφόρους που για απολύτως τυχαίο λόγο σήμερα αυτοπροσδιορίζονται Δεξιοί ή Κεντρώοι. Η πολιτική που θα βοηθήσει την Ελλάδα να ακολουθήσει τα υπόλοιπα ευρωπαϊκά κράτη είναι δεδομένη. Δεδομένη και εντυπωσιακά φανερή είναι και η συμφωνία των τριών υποψηφίων… Τον τέταρτο δεν τον έχουμε ακούσει. Δεν έχω καταλάβει που διαφωνούν επί των σημαντικών ο Γεωργιάδης με τον Μητσοτάκη και με τον Μεϊμαράκη (η σειρά απολύτως τυχαία), όταν μάλιστα και οι τρεις τους υπηρέτησαν πιστά την προηγούμενη κυβέρνηση της ΝΔ. Η ένταση μάλλον προκύπτει από την αδυναμία τους να συγκινήσουν, να κινητοποιήσουν τον κόσμο της ΝΔ.
Δεν θα μπορούσαμε να περιμένουμε κάτι διαφορετικό. Η κακή ποιότητα πολλών στελεχών που βρίσκουν κάποιο τρόπο να αυτοπροβάλλονται στα ΜΜΕ είναι δεδομένη. Το χειρότερο σενάριο θα είναι η εκλογική διαδικασία να εξελιχθεί σε φιάσκο από την πλευρά της συμμετοχής. Για όσους ψάχνουν τον αντι Τσίπρα για να κερδίσουν τις εκλογές θα πρέπει να χρεώσουμε και έλλειψη φιλοδοξίας… ‘Ενας τουλάχιστον Τσίπρας και ένας Βαρουφάκης υπάρχουν σε κάθε καφέ της Θεσσαλονίκης… φαντάζομαι και στις άλλες πόλεις που φημίζονται για τον φραπέ τους…


ΓΚ

4 Οκτ 2015

Από το «πρέπει να» στο «πάμε να»

Του Κώστα Μπακογιάννη

Η Νέα Δημοκρατία χρειάζεται ένα δημιουργικό σοκ αλλαγής, χωρίς όμως να χάσει την ψυχή της. Σήμερα είναι όμηρος ενός ζωτικού ψεύδους: Πως όλα αρχίζουν και τελειώνουν στο πρόσωπο του αρχηγού. Η πραγματικότητα όμως είναι πολύ πιο σύνθετη και το πρόβλημα βαθύτερο.

Είναι γεγονός ότι, παρά τις αδυσώπητες συγκυρίες και τις διαδοχικές εκλογικές ήττες, η Νέα Δημοκρατία κρατήθηκε ζωντανή. Προφανώς έχει βαθύτερους δεσμούς με τους ψηφοφόρους της, δεν είναι μια απλή συνομάδωση από φράξιες και φύλαρχους. Από την άλλη όμως δεν μπορεί να επαναπαύεται στις παλιές ευρωπαϊκές της δάφνες, στο παρελθόν της και στο ότι κράτησε τη χώρα όρθια στα δύσκολα. Καλείται να ανοίξει έναν νέο δρόμο, πρώτα να ακούσει και μετά να αγγίξει τους πολίτες. Καλό είναι να θυμόμαστε πως η πολιτική δεν είναι συνδικαλισμός. Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής δεν θα έλεγε σήμερα αυτά που είπε το 1974, όπως τότε δεν επανέλαβε αυτά που έλεγε το ’60 ή το ’50.

Η εποχή έχει ξεπεράσει τη Νέα Δημοκρατία, που απέχει από το να είναι ένα σύγχρονο φιλελεύθερο κόμμα που σέβεται μεν τις αξίες του, αλλά εναρμονίζεται με τα ευρωπαϊκά και διεθνή ρεύματα. Ενα κόμμα με σαφές πρόγραμμα για να κυβερνήσει, όχι απλά να εφαρμόζει μνημόνια. Ας προχωρήσουμε, επιτέλους, από το «πρέπει να» στο «πάμε να». Αυτή είναι σήμερα η πρόκληση, όχι μόνο για τη Νέα Δημοκρατία, αλλά πλέον για όλα τα κόμματα του ευρωπαϊκού τόξου. Είναι ιδεολογική και πολιτική φτώχεια, ανεξάρτητα με την ιδεολογική μας αφετηρία, να κρυβόμαστε πίσω από μνημόνια και να μην έχουμε πάει πέρα και πάνω από αυτά. Και είναι ακόμη πιο θλιβερό για ένα κόμμα που υπερασπίζεται την ανοιχτή αγορά και την ανοιχτή κοινωνία να ενδίδει σε πρακτικές συντεχνιών, κακού κρατισμού, να εχθρεύεται στην πράξη την ελεύθερη αγορά και τον ανταγωνισμό, να μην έχει ατζέντα για την παιδεία και τον πολιτισμό.

Ας μην έχουμε αυταπάτες, τους επόμενους 18 μήνες η νέα ηγεσία είναι πολύ πιθανό να κληθεί να δώσει ξανά τη μάχη της παραμονής μας στο ευρώ. Στο πεζοδρόμιο, στη Βουλή, στα ευρωπαϊκά φόρα. Να κληθεί να βγάλει τα κάστανα από τη φωτιά και ταυτόχρονα να εναρμονίσει το κόμμα με τις σύγχρονες ανάγκες. Το τρίπτυχο του μέλλοντος είναι: ανοιχτό κόμμα, ανοιχτή οικονομία, ανοιχτή κοινωνία. Με άλλα λόγια ένα κόμμα με εσωτερική δημοκρατία, ανοιχτό στις ιδέες, στον ανταγωνισμό ρευμάτων σκέψης, με οργανώσεις δικτυωμένες με την κοινωνία και τις ενώσεις πολιτών, που εισπνέει ευρωπαϊκό αέρα αλλά σκέφτεται ελληνικά. Που ενώνει πολίτες και στελέχη και δίνει λύσεις.

Ενα έξυπνο κόμμα που παράγει γνώση, στελέχη και προτάσεις διακυβέρνησης, χωρίς να σκέφτεται με όρους αριστεράς-δεξιάς, αλλά με όρους δημοσίου συμφέροντος και προόδου, πέρα και πάνω ακόμα και από το εύκολο ΝΑΙ και το αβίαστο ΟΧΙ του δημοψηφίσματος. Ετσι θα κάνει συμμαχίες με τα πιο δυναμικά τμήματα της κοινωνίας, όσους δηλαδή σκέφτονται, παράγουν, δημιουργούν, εξάγουν, ανταγωνίζονται και μπορούν να παράγουν πλούτο. Για μια ανοιχτή οικονομία με δίκτυα, συνεργασία, εξωστρέφεια, στραμμένη στις επενδύσεις και στις θέσεις εργασίας, όχι σε άγονες επιδοτήσεις, ρουσφέτια και ρεντιέρηδες. Και αυτόν τον πλούτο το κράτος να τον αναδιανέμει δίκαια και στοχευμένα, όχι σε προνομιούχους ή σε μια κοινωνία ξεχασμένη στις ανάγκες της δεκαετίας του ’70 ή ραμμένη στη γενιά των πατεράδων μας, όπως είναι σήμερα.

Η Νέα Δημοκρατία καλείται να δουλέψει για ένα δίκτυο κοινωνικών υπηρεσιών που αξιολογούνται και επιστρέφουν ποιοτικές υπηρεσίες σε όσους τις έχουν ανάγκη. Και το κυριότερο, δημόσια αγαθά που συνυπάρχουν στη δημόσια και ιδιωτική τους έκφραση, όπως η υγεία και η παιδεία, χωρίς το ένα να υπονομεύει τη λειτουργία του άλλου. Χρειάζεται να κάνουμε άλματα στα ατομικά δικαιώματα, να αναγνωρίσουμε τη συνθετότητα των σύγχρονων κοινωνιών, τους κινδύνους αλλά και τις ευκαιρίες που φέρνουν τα ανοιχτά σύνορα, να εμβαθύνουμε τις σχέσεις με τα ευρωπαϊκά λαϊκά και φιλελεύθερα κόμματα.

Αν η Νέα Δημοκρατία πάρει οριστικά διαζύγιο με την πρωτοπορία και στοιχηθεί πίσω από μεσσίες, θα καταντήσει ένα κόμμα φοβικό, δυσκίνητο, πολιτικά και κοινωνικά ηττημένο. Ολοι ξέρουμε πως ένας κούκος δεν φέρνει την άνοιξη. Στην πολιτική κερδίζουν οι δυνατές ομάδες. Διότι ο ορισμός της παράνοιας, κατά τον Αϊνστάιν, είναι να κάνεις το ίδιο πράγμα ξανά και ξανά, περιμένοντας διαφορετικά αποτελέσματα.

*Ο κ. Κώστας Μπακογιάννης είναι περιφερειάρχης Στερεάς Ελλάδος

Εφημ. «Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ»
4/10/2015
http://www.kathimerini.gr/833465/article/epikairothta/politikh/apoyh-apo-to-prepei-na--sto-pame-na